Σύγκρουση συμφερόντων.
Η προχθεσινή ανάρτηση της Νάνσυ Γιαννιδάκη, σχετικά με τον κώδικα Συμπεριφοράς των Αιρετών Οργάνων της Τοπικής Αυτοδιοίκησης και περισσότερο το σχόλιο της «Πόσοι τον γνωρίζουν; Ποιοι τον εφαρμόζουν;» -που προφανώς έχει βάση- με έβαλε σε σκέψεις για κάτι που θεωρούσα εντελώς αυτονόητο έως τώρα, μάλλον επειδή εργάστηκα για πάρα πολλά χρόνια σε ένα σύστημα γεμάτο κανόνες, κώδικες, πλαίσια και απαγορεύσεις (αναφέρομαι στο τραπεζικό σύστημα).
Η διακυβέρνηση σε έναν οργανισμό είναι το σύστημα των σχέσεων μεταξύ όλων των εμπλεκομένων. Για παράδειγμα σε έναν δήμο είναι οι σχέσεις μεταξύ του δημοτικού συμβουλίου (διοίκησης), των εργαζομένων (δημοτικών υπαλλήλων) και των δημοτών. Αποσκοπεί στην ανάπτυξη του δήμου και τη διαφάνεια. Και βασίζεται εν πολλοίς και στην εκούσια αποδοχή και εφαρμογή κανόνων που καταγράφονται ως βέλτιστες πρακτικές.
Βάσει αυτών των κανόνων παρακολουθείται και ελέγχεται η διοίκηση, επιτελούνται οι λειτουργίες, διαμορφώνονται οι σχέσεις με τους εργαζομένους και τους δημότες, εντοπίζονται και αντιμετωπίζονται διάφοροι κίνδυνοι.
Ακρογωνιαίος λίθος της διακυβέρνησης είναι η αποφυγή της σύγκρουσης συμφερόντων.
Σύγκρουση συμφερόντων ή Conflict Of Interest προκύπτει όταν η κρίση ή οι ενέργειες ενός ανθρώπου ενδέχεται να επηρεαστούν από ένα ιδιωτικό ή προσωπικό συμφέρον που οδηγεί σε προσωπικό όφελος (προσωπικό, οικονομικό, επαγγελματικό, φήμης κ.ά.).Με απλά λόγια δεν μπορεί αυτός που κρίνει να είναι ο ίδιος ή να έχει κοινά συμφέροντα με αυτόν που κρίνεται.
Και, κατά την άποψή μου, δεν είναι μόνο σε βάρος του δημοσίου συμφέροντος, όπως αναφέρεται στο εγχειρίδιο. Είναι η προώθηση ενός προμηθευτή σε βάρος ενός άλλου (διακριτική μεταχείριση), η παρεμπόδιση συμμετοχής κάποιου σε έναν διαγωνισμό γιατί πρέπει να προωθηθεί κάποιος ημέτερος (αποκλεισμός) και πολλά άλλα παραδείγματα.
Η σύγκρουση συμφερόντων συνήθως εκλαμβάνεται ως οικονομικό συμφέρον, αλλά κάθε κατάσταση που μπορεί να επηρεάσει την απόφαση του ανθρώπου θεωρείται ενδεχόμενη σύγκρουση συμφερόντων.
Οικονομικά συμφέροντα. Ένα άτομο χρησιμοποιεί την κρίση του για προσωπικό οικονομικό όφελος.Μη οικονομικά συμφέροντα.
Προσωπικά: Όταν οι συμπάθειες ή τα συμφέροντα ενός ατόμου μπορεί να επηρεάσουν την κρίση του.Επαγγελματικά: Όταν ένα άτομο έχει την ευκαιρία επαγγελματικής εξέλιξης ως αποτέλεσμα της απόφασης που θα πάρει. Θεσμικά: Όταν τα οφέλη ή/και τα οικονομικά συμφέροντα μια ομάδας που δεν διαθέτει επίσημη θεσμική δύναμη, ασκεί παρασκηνιακή πολιτική πίεση (Lobbying) προς την κατεύθυνση της εξυπηρέτησης των συμφερόντων τους .Δυνητικά. Όταν αυτός που λαμβάνει την απόφαση έχει τέτοια συμφέροντα ώστε θα προκαλείτο σύγκρουση συμφερόντων εάν πρόκειται να αναλάβει σχετικά (άρα συγκρουόμενα) καθήκοντα στο μέλλον. Για παράδειγμα ένας δημοτικός σύμβουλος κατέχει μεγάλο αριθμό μετοχών εταιρείας χαρτιού, η οποία μπορεί στο μέλλον να αποφασίσει να διαγωνιστεί για μια σύμβαση προμήθειας προϊόντων στον δήμο.Σημειώνεται ότι αρκετές φορές τα όρια της σύγκρουσης συμφερόντων και της κατάχρησης εξουσίας είναι δυσδιάκριτα, αλλά και οι δύο περιπτώσεις είναι αντιδεοντολογικές.
ΕπίλογοςΗ σύγκρουση συμφερόντων δεν είναι πάντα αντιδεοντολογική ή μη αποδεκτή. Μερικές φορές είναι αναπόφευκτη και σε πολλές περιπτώσεις είναι δυνατή η κατάλληλη διαχείρισή της ή ο περιορισμός του αντίκτυπου σε επίπεδο αποδεκτό.
Η πιο συνηθισμένη στρατηγική διαχείρισης της σύγκρουσης συμφερόντων είναι η γνωστοποίησή της.
Αναφέρω ένα ιστορικό παράδειγμα: Όταν ο Ιούλιος Καίσαρας ρωτήθηκε από τον δικαστή γιατί έδιωξε τη γυναίκα του αφού δεν είχε αποδείξεις για μοιχεία, σύμφωνα με τον Πλούταρχο απάντησε: «ότι την εμήν ηξίουν μηδ’ υπονοηθήναι» δηλαδή «από την δική μου (γυναίκα) αξιώνω να είναι υπεράνω υποψίας» (χρησιμοποιείται στη σύγχρονη ελληνική ως «η γυναίκα του Καίσαρα, δεν αρκεί να είναι τίμια. Πρέπει και να φαίνεται τίμια»).
Όσοι σκοπεύουμε να ασχοληθούμε με τα κοινά πρέπει να κάνουμε τη διαφορά.Αρκεί να φροντίσουμε να βάλουμε πίσω το προσωπικό μας συμφέρον και να επιδιώξουμε τη διαφάνεια.Σε όλα!Παντού!
